![](/media/lib/327/n-wielki-slownik-jezyka-polskiego-bf0789446ce59560c4ca3ce2fa2ca46a.jpg)
Wielki słownik języka polskiego PAN ma już 70 tys. haseł
6 listopada 2018, 05:18Już 70 tys. haseł liczy Wielki słownik języka polskiego Polskiej Akademii Nauk, udostępniany bezpłatnie za pośrednictwem internetu. Ogólny słownik języka polskiego nie był dotychczas tak powszechnie dostępny - podkreślają jego twórcy.
![](/media/lib/311/n-credod-7bbe6cd26f6ee17b7c4fca90fae61b71.jpg)
CREDO: twój smartfon może stać się częścią globalnego detektora cząstek
14 czerwca 2018, 05:20Tysiące czy miliony smartfonów mogłyby utworzyć największy detektor cząstek promieniowania kosmicznego, obejmujący całą planetę. Aby pomóc tworzyć taki detektor, wystarczy zainstalować na smartfonie bezpłatną aplikację CREDO Detector.
![](/media/lib/347/n-nanopory-082aea5bd711c2bf0fee22d4f1446bfd.jpg)
Ciekłe kryształy w nanoporach wytwarzają zaskakująco duże ujemne ciśnienie
26 kwietnia 2019, 11:32Ujemne ciśnienie rządzi nie tylko Wszechświatem czy kwantową próżnią. Zjawisko to, choć odmiennej natury, pojawia się między innymi w ciekłych kryształach wypełniających nanopory. W Instytucie Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie zaprezentowano metodę, która po raz pierwszy pozwoliła oszacować wielkość ujemnego ciśnienia w przestrzennie ograniczonych układach ciekłokrystalicznych.
![](/media/lib/578/n-eic-258a5827da57e403ebe14dfeff2c31b2.jpg)
Ruszył kolejny etap prac nad Zderzaczem Elektron-Jon
18 kwietnia 2024, 16:44Świat fizyki ma kolejne powody do radości. Ledwie poinformowaliśmy o rozpoczęciu napełniania argonem ProtoDUNE, a dowiedzieliśmy się, że amerykański Departament Energii zezwolił na rozpoczęcie kolejnej fazy prac nad Zderzaczem Elektron-Jon (Electron-Ion Collider, EIC), urządzeniem, które będzie badało najpotężniejsze oddziaływania podstawowe we wszechświecie, a w które zaangażowani są też Polacy. Przejście do etapu zwanego „critical decision 3A” pozwala na dokonywanie zakupów wyposażenia, usług i materiałów potrzebnych do powstania EIC.
![](/media/lib/311/n-jadro-93f9117caa395a8d588f9866b69898db.jpg)
Rosną szanse na wykrycie „grudek” w jądrach atomowych
15 czerwca 2018, 13:37Jak naprawdę wyglądają jądra atomowe? Czy znajdujące się w nich protony i neutrony są rozmieszczone chaotycznie? A może łączą się w klastry alfa, czyli grudki zbudowane z dwóch protonów i dwóch neutronów? W przypadku kilku lekkich jąder doświadczalne potwierdzenie indywidualizmu bądź rodzinnej natury nukleonów będzie teraz łatwiejsze dzięki przewidywaniom przedstawionym przez fizyków z Krakowa i Kielc.
![](/media/lib/333/n-probka-mikroskopowa-d97101ec346f9bc0a65ae6edca73e5ea.jpg)
Gdy ciepło przestaje być zagadką, spintronika staje się realniejsza
18 grudnia 2018, 05:11Rozwój spintroniki zależy od materiałów gwarantujących kontrolę nad przepływem prądów spolaryzowanych magnetycznie. Trudno jednak mówić o kontroli, gdy nieznane są szczegóły transportu ciepła przez złącza między materiałami. Luka w wiedzy została właśnie wypełniona dzięki polsko-niemieckiemu zespołowi, który po raz 1. dokładnie opisał zjawiska dynamiczne zachodzące na złączu między ferromagnetykiem a półprzewodnikiem.
![](/media/lib/349/n-smugiogniste-8561162a7b111395b3bcd21c8aac6223.jpg)
„Ogniste smugi” coraz bardziej realne w zderzeniach jąder atomowych i protonów
10 maja 2019, 05:13Zderzenia jąder ołowiu zachodzą w ekstremalnych warunkach fizycznych. Ich przebieg można opisać za pomocą modelu zakładającego, że przekształcająca się, ekstremalnie gorąca materia – plazma kwarkowo-gluonowa – płynie w postaci setek smug. Dotychczas „ogniste smugi” wydawały się konstrukcjami czysto teoretycznymi. Jednak najnowsza analiza zderzeń pojedynczych protonów wzmacnia tezę, że odpowiada im rzeczywiste zjawisko.
![](/media/lib/458/n-ifjpan-7f0d95c417c68ed772da6a148b1132ca.jpg)
Opracowany w Krakowie Model Wymiany Gluonów kładzie kres koncepcji istnienia dikwarków
10 czerwca 2021, 08:47We wnętrzu każdego protonu bądź neutronu znajdują się trzy kwarki związane gluonami. Dotychczas często zakładano, że dwa z nich tworzą trwałą parę: dikwark. Teraz wydaje się jednak, że żywot dikwarków w fizyce dobiega końca. To jeden z wniosków płynących z nowego modelu zderzeń protonów z protonami bądź jądrami atomowymi
![](/media/lib/351/n-laboratorium-c4d702fb5028b26a4fb2275450d38e4c.jpg)
Narodowy Instytut Onkologii w Gliwicach otrzyma 27 mln zł na stworzenie repozytorium genetycznego nowotworów i modernizację biobanku
24 marca 2021, 12:55Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy Oddział w Gliwicach otrzyma prawie 27 mln zł na stworzenie repozytorium genetycznego nowotworów i modernizację biobanku. Nowoczesny biobank ma spełniać najwyższe standardy pobierania, przechowywania i udostępniania materiału biologicznego pozyskiwanego od pacjentów z nowotworami złośliwymi. Oprócz tego projekt przewiduje powstanie w Gliwicach Laboratoriów Genomu Onkologicznego i Analiz Polimorfizmów.
![](/media/lib/395/n-isolde-4c8266841278a120b6bd01eff78014e6.jpg)
CERN i Argonne szukają początków ciężkich jąder
1 kwietnia 2020, 05:20Jedną z największych tajemnic fizyki jądrowej jest odpowiedź na pytanie, dlaczego wszechświat jest zbudowany z takich a nie innych pierwiastków. Dlaczego nie z innych? Naukowców szczególnie interesują procesy fizyczne stojące u podstaw powstania ciężkich pierwiastków, jak złoto, platyna czy uran